ما نیازمند احساس عظمت و شان و زیبایى ریاضى بهعنوان یک موفقیت اساسى نوع بشر هستیم ـ نه فقط توانایى ریاضى براى کارهاى عملى ـ بلکه تصور یک کل سازمان یافته، تصور تلاشهاى بیکران
بىتزویر و اصیلى که توسط ذهن بشر، در طى هزاران سال انجام شده است تا به خلق این ساختار پویا، منسجم و هماهنگ منتهى شود.
افرایم فیشباین (۱۹۹۳)
موسس و اولین رئیس گروه بینالمللى روانشناسى آموزش ریاضى
...
در آخرین دهه قرن گذشته، به مناسبت سال جهانى ریاضیات ۲۰۰۰، فعالیتهاى مختلفى در ایران و جهان، انجام شد. یکى از سه شعار محورى این سال، بهبود تصور عمومى نسبت به ریاضى و حضور آن در عصر ارتباطات بود که در واقع، در راستاى تحقیق هدف همگانى یا مردمى کردن ریاضى بود.
ریاضى، متکى به فعالیتهاى انسانى است و داراى یک تاریخ اجتماعى و فرهنگى است. ریاضى، رابطههاى صمیمى با مباحث فلسفى، معرفت شناسى، هستى شناسى، عملى و هنرى دارد و بخشى از فعالیتهاى همگانى کردن ریاضى، شناسایى و شناساندن رابطه بین ریاضى با مباحث فوق است. از این گذشته، نشان دادن رابطه بین ریاضى در تمام جلوههایش با دنیاى واقعى، جزو فعالیتهاى عمومى یا همگانى کردن ریاضى است. و گرنه، وادار کردن همگان به یادگیرى ریاضى، آرزوى جذب تمام نخبگان به ریاضى ، یا تبلیغ ریاضى در هر کوى و برزن، و به زور، قبولاندن این نکته به همگان که ریاضى به درد همه مىخورد! و بر هر درد بىدرمان دواست!، هدف همگانى کردن ریاضى را تامین نمىکند.
موگان نیس، دبیر سابق کمسیون بینالمللى ریاضى (ICMI)، با تاکید بر این که هدف اصلى سال جهانى ریاضیات، مریى ساختن ریاضى و نقش آن در جامعه و انظار عمومى است، خاطرنشان مىکند که بنابر، هدف ما، نباید تبلیغ براى ریاضى به گونهاى باشد که جامعه نسبت به ریاضى، مفتون و شگفتزده شود، زیرا چنین تبلیغاتى، نمىتواند کسانى را که انتظار داریم جذب کنیم، مخاطب قرار دهد. برعکس، چنین تبلیغاتى بیشتر حالت دافع دارند. به گفته وى، باید طبیعت پنج گانه ریاضى،
یعنى علم محض، علم کاربردى، نظامى از ابزارهاى مختلف براى اعمال و تصمیمگیرىها، حوزه زیبایى شناسى و بالاخره، یکى از عمدهترین موضوعهاى تدریس و یادگیرى در عصر جدید، آشکار گردد و بهتر است به جاى ادّعا کردن، این خواص ریاضى را نشان دهیم. (خبرنامه سال جهانى ریاضیات: سال ۲۰۰۰، شماره ۳، سال ۱۹۹۵) نشان دادن این خواص ریاضى، وقتى بیشتر ضرورت مىیابد که پوشش جهانى آموزش عمومى و تخصصى، بهطور فزایندهاى، وسیعتر مىشود و این وسعت، نیازمندى همگان را به ریاضى، افزایش مىدهد. همچنین، توسعه وپیشرفت در حوزههاى دیگر و نقش برجسته ریاضى در آن پیشرفتها، نیاز افزونترى را براى یادگیرى ریاضى، ایجاد کرده است.
از این گذشته، در عصر ارتباطات و اطلاعات، که تکنولوژى ابزار اصلى آن است، ضرورت دانستن و به کارگیرى ریاضى ـ که هم زبان و هم بستر تکنولوژى است ـ چشمگیرتر از گذشته است. اما باید توجه داشت که در هزاره جدید، ریاضیاتى قدرت حضور و بقا را در صحنههاى اجتماعى و آموزشى دارد، که تضمین کننده تنوع، مساوات آموزشى و دستیابى به امکانات آموزشى یعنى عدالت آموزشى براى همگان باشد، و توانایى نقد کردن، استدلال کردن و مباحثه را در افراد ایجاد کند. بهخصوص این که در عصر جدید، گوناگونى انسانها، تنوع مشاغل و وابستگى آنها به ریاضى، سرعت غیرقابل تصور تکنولوژى، رشد لحظه به لحظه علوم، برترى فکر به عمل، نیازمندىهاى روبه تزاید شهروندان به یادگیرى، رقابتهاى بینالمللى و نیازهاى بومى و بسیارى عوامل دیگر، نیاز به ریاضى متنوع و پنجگانهاى را که نیس به آنها اشاره کرده است، بیشتر و بیشتر مىکند.
علاوه بر اینها، تنوع تغییرات در ریاضى، و تفاوت نیازمندىهاى افراد در مشاغل و حرفههاى دیگر نسبت به ریاضى، ضرورت تنوع در برنامههاى آموزشى و درسى ریاضى را پیش از گذشته، ایجاب مىکند. در واقع، همگانى کردن ریاضى، به منزله ایجاد فرصتهاى مناسب براى عموم شهروندان است تا به تناسب علاقه و نیاز خود، با جلوههاى مختلف ریاضى آشنا شوند و از آن، بهره ببرند.
انجمن ریاضى ایران، با پذیرش ضرورت تغییر تصور عمومى نسبت به ریاضى، مصمّم شد تا به منظور پیگیرى و تحقق این هدف جهانى ریاضیات، فعالیتهاى همگانى کردن ریاضى را بعد از سال ۲۰۰۰ نیز، دنبال کند. به همین مناسبت، اول تا دهم آبان هر سال، دهه ریاضیات نامگذارى شد و اولین دهه، در سال ۱۳۸۲، برگزار گردید. سال گذشته، نشان داد که با وجود زمان اندک براى برنامهریزى و کمبود تجربه، این دهه، باعث ایجاد تحرک قابل توجهى در جامعه ریاضى شد.
برگزارى اولین دهه، منافع سرشارى داشت که در زیر به چند مورد اشاره مىشود:
برگزارى اولین دهه ریاضیات، نشان داد که در شروع:
ـ علاقه و انگیزه، تا حد زیادى کمبود تجربه را جبران مىکند؛
ـ کمبود تجربه، ضعفها و کاستىها را برجستهتر مىکند؛
ـ ضعفها و کاستىها، نیاز به مطالعه را بیشتر مىکند؛
ـ مطالعه، دریچههاى تازهاى را به روى ما مىگشاید و امکانات جدید علمى و عملى ایجاد مىکند؛
ـ دریچههاى تازه، وسعت دید را زیادتر مىکند و منابع وسیعترى را قابل استفاده مىنماید؛
ـ استفاده از امکانات جدید علمى و عملى، مستلزم همکارى همگان است؛؛
ـ استفاده از همه امکانات براى همگانى کردن ریاضیات و ماهیت جامعهاى است که در آن، زندگى مىکنیم؛
ـ همگانى کردن ریاضیات، نیازمند مطالعه وسیع در ماهیت ریاضى و ماهیت جامعهاى است که
در آن، زندگى مى کنیم؛
ـ تغییر تصور عمومى نسبت به هر چیز از جمله ریاضى، یک کار فرهنگى چند بعدى و چند وجهى است و با نصیحت کردن و تحکم کردن، امکانپذیر نیست؛
ـ پس لازم به ذکر است که به جاى ادعا کردن، خواص مختلف ریاضى را نشان دهیم!