کیا ابوالحسن کوشیار بن لبان باشهری گیلانی ریاضی دان و اخترشناس برجسته ایرانی بود که در نیمه دوم قرن چهارم تا اوایل قرن پنجم هجری می زیست.

به گزارش ایرنا، گرچه از زندگی کوشیار اطلاع چندانی باقی نمانده، اما بیشتر آثار او که همه آن به زبان عربی است، حفظ شده است.
پژوهشکده گیلان شناسی دانشگاه گیلان با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان هم به منظور پاسداشت این دانشمند برجسته، همایش را با عنوان میراث علمی برگزار کردند.
در این همایش که روز یکشنبه با حضور جمعی از شخصیت‌های علمی و فرهنگی برجسته استان گیلان در رشت برگزار شد، پروفسور خورشید فیض عبدالله زاده استاد دانشگاه تاجیکستان حضور داشت.
این استاد دانشگاه که خود کتابی در مورد کوشیار گیلانی نوشته است، از او به عنوان مفاخر برجسته ایران و جهان نام برد که نقش مهمی در پیشرفت علوم داشته است.
وی با بیان آثار و تالیفات کوشیار گیلانی، افزود: این استاد برجسته گیلانی که نام و آوازه آن در سطوح ملی و بین‌المللی مطرح شده است، نقش بسزایی در علوم نجوم و اخترشناسی داشته است.
وی از کوشیار گیلانی به عنوان علامه بزرگ ایران و میراث علمی آن یاد کرد و گفت: این دانشمند بزرگ همانند سایر دانشمندان ایرانی چون خواجه نصیرالدین طوسی و ابوریحان بیرونی از مفاخر دنیا محسوب می‌شوند.
عبدالله زاده با بیان اینکه دستاوردها و آثار برخی از این مفاخر هنوز برای ما شناخته شده نیست، بر ضرورت شناسایی و معرفی این دستاوردها به نسل جدید تاکید کرد.
وی گفت: گرچه مردم ایران پیش از ظهور اسلام دارای تمدن بزرگ و علمی بودند اما پس از اسلام نیز با بهره‌گیری از نور اسلام و تمدن اسلامی، پیشرفت های قابل توجهی به دست آوردند.
در این همایش، مجد باقری تاریخ نگار ریاضیات و اخترشناسی، سردبیر مجله تاریخ علم و پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران نیز در سخنانی ضمن بیان اهمیت تجلیل از مفاخر ایرانی، گفت: کوشیار گیلانی که حدود هزار سال پیش در ایران می‌زیست، از دانشمندان بزرگ علوم ایران در ریاضیات و نجوم بود.
وی با تاکید بر لزوم و اهمیت حفظ آثار مفاخر، افزود: قصد داریم تا ‪۵۰‬ نسخه از آثار کوشیار را که در سراسر دنیا وجود دارد را اسکن کرده و در قالب سی دی گردآوری کنیم.
وی گف: تاکنون ‪ ۹۵‬درصد این آثار جمع آوری شده است که سی دی آن علاوه بر انتشار با نشان دانشگاه گیلان، در وب سایت پژوهشکده گیلان شناسی هم برای دسترسی عموم علاقه مندان قرار می‌گیرد.
باقری با تاکید بر تلاش بر حفظ آثار مفاخرو دانشمندان برجسته ایرانی، تصریح کرد: این آثار تنها محدود به یک کشور نیست بلکه میراث مشترک تمام بشریت محسوب می‌شود.
وی همچنین با تاکید بر اهمیت گرامیداشت یاد و خاطر کوشیار گیلانی، خواستار نامگذاری مکان، فضای دانشگاهی و یا میدانی به نام این دانشمند برجسته شد.
وی درخصوص دلیل دعوت پروفسور عبدالله زاده استاد دانشگاه تاجیکستان به این همایش، گفت: وی در سال ‪ ۶۹‬کتابی در مورد کوشیار گیلانی به زبان روسی نوشت که این کتاب در نیمه اول امسال با ترجمه پرویز شهریاری به زبان فارسی ترجمه شد.
در پایان این همایش از زحمات و پژوهش‌های پروفسور خورشید فیض عبدالله زاده استاد دانشگاه تاجیکستان در مورد کوشیار گیلانی و چاپ کتابی در همین زمینه تقدیر و قدردانی شد.
در حاشیه برگزاری این همایش نیز نمایشگاهی از آثار و تالیفات برجسته کوشیار گیلانی به نمایش گذاشته شد.
از جمله آثار کوشیار گیلانی رساله حساب وی با عنوان اصول حساب الهند با عیون الاصول فی الحساب است که چهار نسخه خطی آن در استانبول، تهران، بمبئی و قاهره برجای مانده است.
این کتاب هم از لحاظ نقش تاریخی که در گسترش حساب هندی داشته و هم به خاطر تاییدش در پیدایش و تثبیت اصطلاح‌های ریاضی، در تاریخ ریاضیات اهمیت کم نظیری دارد.
از سال ‪۱۹۶۵‬میلادی نیز این کتاب به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، فارسی، روسی و عبری ترجمه شد.
رساله احکام نجوم کوشیار با عنوان المدخل فی صناعه احکام النجوم یا مجمل الاصول فی احکام النجوم هم در نسخه‌های متعددی برجای مانده و چند نسخه آن هم از ترجمه فارسی موجود است.
بعدها نیز این رساله به زبان‌های فارسی، چینی، انگلیسی ترجمه و چاپ شد زیج جامع، مهمترین اثر کوشیار گیلانی است که در اوایل قرن پنجم هجری در گرگان قدیم (نزدیک گنبد کاووس کنونی) تالیف شد.
الگوهای نجومی و روش‌های محاسباتی کوشیار در این زیج اساسا بطلمیوسی است.
از کوشیار رساله دیگری به نام کتاب الاسطرلاب و کیفیه عمله و اعتباره علی التمام و الکمال باقی مانده است.
نسخه‌هایی از رساله اختیارات این دانشمند برجسته در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.