آیا تاکنون با خود اندیشیده‌اید که چرا جایزه‌ی نوبل به ریاضی تعلق نمی‌گیرد و آیا تاکنون ریاضی‌دانان موفق به دریافت این جایزه شده‌اند؟
| جوایز بین‌المللی ریاضی | ||
حدود یک ماه پیش پادشاه نروژ جایزه‌ای با عنوان ابل را به واراژان اهدا کرد. آیا با ابل آشنا هستید؟ چند ماه پیش در کشور اسپانیا و در جریان کنفرانس بین‌المللی ریاضیات یک جوان سی ساله‌ی استرالیایی به نام ترنس تائو جایزه‌ی فیلدز را کسب کرد و پرلمان روسی که او هم نامش جزء لیست برندگان بود از دریافت جایزه‌ی باارزشش سر باز زد. آیا تاکنون با خود اندیشیده‌اید که چرا جایزه‌ی نوبل به ریاضی تعلق نمی‌گیرد و آیا تاکنون ریاضی‌دانان موفق به دریافت این جایزه شده‌اند؟ این موارد و نیز جوایز دیگر را ما در این چند سال در بخش اخبار سعی کرده‌ایم به اطلاع شما برسانیم، و هر بار نیز مختصری در مورد آن جایزه و تاریخچه‌اش نوشته‌ایم، با این حال بر آن شدم که زنگ تفریح این هفته را به این مساله اختصاص دهم. البته قبل از سخن گفتن در مورد سایر جوایز مربوط به ریاضی، مختصری در مورد نوبل برایتان خواهم گفت. | ||
| جایزه‌ی نوبل | ||
بنیاد نوبل در سال 1900 و با شروع قرن بیستم تاسیس شد، قرنی که بیش از همه چیز به جنگ‌های جهانی و سرد معروف است. متاسفانه صد سال ابتدایی بنیاد نوبل دنیای صلح‌آمیز روزگار چندان درخشانی نداشت... سال 1901 اولین سری از جوایز نوبل اهدا شد. رشته‌هایی که شامل این جایزه می‌شدند عبارتند از : صلح، ادبیات، فیزیک، شیمی و فیزیولوژی. در سال 1968 به پیشنهاد بانک مرکزی سوئد رشته‌ی اقتصاد نیز به پنج رشته‌ی مذکور اضافه گردید و اولین جایزه در این رشته نیز در سال 1969 اهدا گردید. همه‌ی ما معمولا از دوران کودکی با جایزه‌ی نوبل آشنا هستیم و رسانه‌ها هرساله اخبار مربوط به آن را پوشش می‌دهند. اما نکته‌ای که همیشه مورد پرسش قرار گرفته و پاسخ دقیقی به آن داده نشده است این است که چرا نوبل برای ریاضیات جایزه‌ای را در نظر نگرفت؟ پاسخ‌ها و داستان‌های گوناگونی در این باره شنیده شده. مثلا ادعایی (داستانی) که زیاد شنیده شده این است که نوبل نامزدی داشته که متاسفانه معشوقه‌ی آلفرد با یک ریاضیدان ازدواج می‌کند و آلفرد برای همیشه از هر آنچه به ریاضیات مربوط می‌شده بیزار می‌شود و این‌گونه انتقام خود را از جامعه‌ی ریاضی می‌گیرد!!! اما همانطور که گفتیم این مساله داستان و خیالی بیش نیست و رسانه‌های آن زمان برای فروش مطبوعه‌ی خود جعل کرده‌اند. آنچه که بیشتر مورد قبول دانشمندان و تاریخ‌نویسان علم بوده، نا‌آگاه بودن نوبل از نقش ریاضیات محض در علوم است. در سال‌هایی که نوبل می‌زیسته، ریاضیات نقش مستقیم چندانی در علم شیمی و صنعت ایفا نمی‌کرده و علم فیزیک نیز پیوند چندانی با شیمی نداشته. شیمی‌دانان آن دوره بیشتر به کمک آزمون و خطا در آزمایشگاه‌ها به اختراع و اکتشاف می‌پرداختند و از ریاضیات تنها به عنوان یک ابزار ساده که تنها شامل چهار عمل اصلی می‌شده استفاده می‌کردند و لذا آشنا نبودن نوبل با اهمیت و گستردگی ریاضیات و نقش آن در فیزیک و زیست‌شناسی و سایر علوم وی را به فکر جایزه‌ی نوبل ریاضیات نینداخت. اکنون با مقدمه‌ای که در بالا آوردیم به معرفی چند جایزه‌ی بین‌المللی شاخص ریاضیات می‌پردازیم. جایزه‌هایی به نام‌های فیلدز، ابل، کلی، شاو و کلیفورد. |
| |
| جایزه فیلدز | ||
در سال 1924 کنگره‌ی بین‌المللی ریاضی - که هر 4 سال یک بار در یکی از کشورهای جهان و از طرف اتحادیه‌ی بین‌المللی ریاضی (IMU) برگزار می‌گردد – در تورنتو کشور کانادا برگزار گردید. در این کنگره ریاضی‌دانان تصمیم گرفتند به دستاوردهای برجسته‌ی ریاضیات دو مدال طلا اهدا گردد. دبیر این کنگره پروفسور جان چارلز فیلدز ( John Charles Fields )، بودجه‌ی لازم را برای بنیان نهادن این جایزه اهدا کرد و برای نخستین بار در سال 1936 این جایزه به دو ریاضیدان اهدا گردید. جایزه‌ی فیلدز به نسبت سایر جوایز علمی از جمله ابل و نوبل دارای ارزش مادی بالایی نیست و در سال 2006 این جایزه مبلغ 15000 دلار کانادا بود. با این حال ارزش معنوی این جایزه به قدری بالاست که از سال 1936 ریاضی‌دانان تراز اول جهان را با کسب این جایزه می‌شناسند. از سال 1956 این جایزه می‌تواند به چهار نفر از ریاضی‌دانان برجسته تعلق می‌گیرد. TRANSIRE SUUM PECTUS MUNDOQUE POTIRI در پشت این مدال نوشته شده است: CONGREGATI معنای این جمله در فارسی چنین است: " ریاضی‌دانان سراسر جهان به اتفاق این جایزه را تقدیم می‌دارند، به دلیل آثار برجسته. "
|
| |
| برندگان جایزه‌ی فیلدز از ابتدا تا کنون به قرار زیرند: | ||
| 2006: آندره اُکنکوف (Andrei Okounkov) از روسیه، گریگوری پرلمان (Grigori Perelman) از روسیه، ترنس تائو (Terence Tao) از استرالیا، وندلین ورنر (Wendelin Werner) از فرانسه. | ||
| 2002: لوران لافورژ (Laurent Lafforgue) از فرانسه، ولادمیر وودفسکی (Vladimir Voevodsky) از روسیه. | ||
| 1998: ریچارد اوان بورچردز (Richard Ewen Borcherds) از انگلستان،ویلیام تیموتی گاورز (William Timothy Gowers) از انگلستان، ماکسیم کنتسویچ (Maxim Kontsevich) از روسیه و کورتیس مک‌مولن (Curtis T. McMullen) از امریکا. | ||
| 1994: اِفیم ایزاکویچ زِلمانوف (Efim Isakovich Zelmanov) از روسیه، پیرلویی لیونز (Pierre-Louis Lions) از فرانسه، ژان بورگن (Jean Bourgain) از بلژیک و ژان‌کریستف یوکوز (Jean-Christophe Yoccoz) از فرانسه. | ||
| 1990: ولادیمیر درینفیلد (Vladimir Drinfeld) از شوروی سابق، وگان فردریک راندال جونز (Vaughan Frederick Randal Jones) از زلاندنو، شیگ‌فومی موری (Shigefumi Mori) از ژاپن، ادوارد ویتن (Edward Witten) از امریکا. | ||
| 1986: سیمون دونالدسون (Simon Donaldson) از انگلستان، گِرِد فالتینگز (Gerd Faltings) آلمان، مایکل فریدمن (Michael Freedman) از امریکا. | ||
| 1982: آلن کونز (Alain Connes) از فرانسه، ویلیام تورستن (William Thurston) از امریکا، شینگ تونگ یاو (Shing-Tung Yau) از چین. | ||
| 1978: پیر دلن (Pierre Deligne) از بلژیک، چارلز فِفِرمن (Charles Fefferman) از امریکا، گریگوری مارگولیس (Grigory Margulis) از شوروی سابق، دانیل کوییلِن (Daniel Quillen) از امریکا. | ||
| 1974: انریکو بُمبیری (Enrico Bombieri) از ایتالیا، دیوید مامفرد (David Mumford) از امریکا. | ||
| 1970: الن بیکر (Alan Baker) از انگلستان، هیه‌شوکی هیروناکا (Heisuke Hironaka) از ژاپن، سرگئی پترویچ نویکوف (Sergei Petrovich Novikov) از شوروی سابق، جان گریگز تامپسون (John Griggs Thompson) از امریکا. | ||
1966: مایکل اتیا (Michael Atiyah) از انگلستان، پل جوزف کوهن (Paul Joseph Cohen) از امریکا، الکساندر گروتندیک (Alexander Grothendieck) از فرانسه و استفان اسمِیل (Stephen Smale) از امریکا. | ||
1962: لارس هرماندر (Lars Hörmander) از سوئد و جان میلنُر (John Milnor) از امریکا. | ||
1958: کلاوس رخ (Klaus Roth) از امریکا و رنه توم (René Thom) از فرانسه. | ||
1954: کنی‌هیکو کُدایرا (Kunihiko Kodaira) از ژاپن، ژان‌پیر سِر (Jean-Pierre Serre) از فرانسه. | ||
1950: لوران شوارتز (Laurent Schwartz) از فرانسه و اتل سلبرگ (Atle Selberg) از نروژ. | ||
1936: لارس آلفورث (Lars Ahlfors) از فنلاند و جس داگلاس (Jesse Douglas) از امریکا. | ||
| وب‌سایت رسمی جایزه‌ی فیلدز: http://www.mathunion.org/medals/Fields | ||
)، جمله‌ی زیر حک گشته است:
